راهنمای کامل ارزش غذایی برنج ایرانی | همه چیز درباره کالری، ویتامین و مواد معدنی

راهنمای کامل ارزش غذایی برنج ایرانی

راهنمای کامل ارزش غذایی برنج ایرانی | همه چیز درباره کالری، ویتامین و مواد معدنی

برنج ایرانی یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی در سفره ایرانی‌هاست. اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید که هر پیمانه برنجی که می‌خورید چه مواد مغذی و کالری دارد؟ در این مقاله جامع، به بررسی کامل ارزش غذایی برنج ایرانی، انواع مختلف آن و تاثیرات سلامتی این غذای پرطرفدار می‌پردازیم.

فهرست مطالب

  • ارزش غذایی برنج سفید ایرانی
  • ترکیبات تغذیه‌ای برنج قهوه‌ای
  • مقایسه ارزش غذایی انواع برنج ایرانی
  • ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در برنج
  • کالری برنج پخته شده و خام
  • برنج و نیازهای تغذیه‌ای روزانه
  • سوالات متداول

ارزش غذایی برنج سفید ایرانی (در ۱۰۰ گرم برنج پخته شده)

برنج سفید پخته شده که محبوب‌ترین نوع برنج در ایران است، دارای ترکیبات زیر است:

کالری و ماکروها:

  • کالری: ۱۳۰ کیلوکالری
  • کربوهیدرات: ۲۸ گرم
  • پروتئین: ۲.۷ گرم
  • چربی: ۰.۳ گرم
  • فیبر: ۰.۴ گرم
  • آب: ۶۸ گرم

توجه: این مقادیر برای برنج پخته شده است. برنج خام تقریباً ۳.۵ برابر کالری بیشتری دارد (حدود ۳۶۵ کیلوکالری در ۱۰۰ گرم).

ریزوتو ایتالیایی

ویتامین‌های موجود در برنج ایرانی

برنج ایرانی منبع خوبی از ویتامین‌های گروه B است:

ویتامین‌های اصلی:

  • تیامین (B1): ۰.۰۷ میلی‌گرم – مهم برای تبدیل غذا به انرژی
  • نیاسین (B3): ۰.۴ میلی‌گرم – حفظ سلامت پوست و سیستم عصبی
  • ویتامین B6: ۰.۱ میلی‌گرم – تقویت سیستم ایمنی
  • فولات: ۳ میکروگرم – ضروری برای خانم‌های باردار

نکته مهم: برنج قهوه‌ای به دلیل داشتن لایه سبوس، تا ۳ برابر ویتامین بیشتری نسبت به برنج سفید دارد.

ویتامین‌های موجود در برنج سفید و قهوه‌ای (در ۱۰۰ گرم)

ویتامینبرنج سفید پختهبرنج قهوه‌ای پختهدرصد نیاز روزانه (برنج قهوه‌ای)
تیامین (B1)۰.۰۷ میلی‌گرم۰.۱۷ میلی‌گرم۱۴٪
ریبوفلاوین (B2)۰.۰۱ میلی‌گرم۰.۰۴ میلی‌گرم۳٪
نیاسین (B3)۰.۴ میلی‌گرم۲.۶ میلی‌گرم۱۶٪
ویتامین B6۰.۱ میلی‌گرم۰.۳ میلی‌گرم۱۸٪
فولات۳ میکروگرم۹ میکروگرم۲٪
ویتامین E۰.۰۵ میلی‌گرم۰.۶ میلی‌گرم۴٪
ویتامین K۱.۲ میکروگرم۱٪

مواد معدنی برنج (در ۱۰۰ گرم)

برنج ایرانی حاوی مواد معدنی ضروری است:

  • منیزیم: ۱۲ میلی‌گرم (۳٪ نیاز روزانه)
  • فسفر: ۴۳ میلی‌گرم (۶٪ نیاز روزانه)
  • پتاسیم: ۳۵ میلی‌گرم
  • آهن: ۰.۲ میلی‌گرم
  • روی: ۰.۵ میلی‌گرم
  • سلنیوم: ۷.۵ میکروگرم (۱۴٪ نیاز روزانه)

منیزیم برای سلامت استخوان‌ها و عضلات ضروری است، در حالی که سلنیوم یک آنتی‌اکسیدان قوی است.

مواد معدنی برنج ایرانی و درصد نیاز روزانه

ماده معدنیمقدار در ۱۰۰ گرم برنج سفیدمقدار در ۱۰۰ گرم برنج قهوه‌اینیاز روزانه بزرگسالان
منیزیم۱۲ میلی‌گرم (۳٪)۴۳ میلی‌گرم (۱۱٪)۴۰۰ میلی‌گرم
فسفر۴۳ میلی‌گرم (۶٪)۸۳ میلی‌گرم (۱۲٪)۷۰۰ میلی‌گرم
پتاسیم۳۵ میلی‌گرم (۱٪)۸۶ میلی‌گرم (۲٪)۳۵۰۰ میلی‌گرم
آهن۰.۲ میلی‌گرم (۱٪)۰.۵ میلی‌گرم (۳٪)۱۸ میلی‌گرم (زنان)
روی۰.۵ میلی‌گرم (۵٪)۰.۶ میلی‌گرم (۶٪)۱۰ میلی‌گرم
سلنیوم۷.۵ میکروگرم (۱۴٪)۱۱.۷ میکروگرم (۲۱٪)۵۵ میکروگرم
منگنز۰.۵ میلی‌گرم (۲۲٪)۱ میلی‌گرم (۴۴٪)۲.۳ میلی‌گرم
مس۰.۱ میلی‌گرم (۱۱٪)۰.۱ میلی‌گرم (۱۱٪)۰.۹ میلی‌گرم

مقایسه ارزش غذایی انواع برنج ایرانی

برنج سفید (کامفیروزی، طارم، هاشمی)

  • کالری: ۱۳۰ کیلوکالری (در ۱۰۰ گرم پخته)
  • فیبر: کم (۰.۴ گرم)
  • هضم: سریع
  • شاخص گلیسمی: بالا (۷۰-۸۰)

برنج قهوه‌ای (کامل)

  • کالری: ۱۱۲ کیلوکالری (در ۱۰۰ گرم پخته)
  • فیبر: بالا (۱.۸ گرم)
  • هضم: کند
  • شاخص گلیسمی: متوسط (۵۰-۵۵)

چرا برنج قهوه‌ای مغذی‌تر است؟ برنج قهوه‌ای فقط پوسته خارجی آن برداشته شده و لایه سبوس و جوانه آن حفظ شده است. این لایه‌ها حاوی:

  • ۳ برابر فیبر بیشتر
  • ۲ برابر منیزیم بیشتر
  • ۵ برابر ویتامین B6 بیشتر
  • آنتی‌اکسیدان‌های بیشتر
ته چین

مقایسه کامل ارزش غذایی انواع برنج ایرانی (در ۱۰۰ گرم پخته شده)

ماده مغذیبرنج سفیدبرنج قهوه‌ایبرنج بلغور شدهبرنج دمسیاه
کالری۱۳۰ کیلوکالری۱۱۲ کیلوکالری۸۳ کیلوکالری۱۲۸ کیلوکالری
کربوهیدرات۲۸ گرم۲۳.۵ گرم۱۸ گرم۲۷.۵ گرم
پروتئین۲.۷ گرم۲.۶ گرم۳.۱ گرم۲.۸ گرم
چربی۰.۳ گرم۰.۹ گرم۰.۲ گرم۰.۴ گرم
فیبر۰.۴ گرم۱.۸ گرم۴.۵ گرم۰.۶ گرم
شاخص گلیسمی۷۲-۸۹۵۰-۵۵۴۵-۵۰۷۰-۷۵
آهن۰.۲ میلی‌گرم۰.۵ میلی‌گرم۰.۹ میلی‌گرم۰.۳ میلی‌گرم
منیزیم۱۲ میلی‌گرم۴۳ میلی‌گرم۳۲ میلی‌گرم۱۵ میلی‌گرم

شاخص گلیسمی (GI) برنج ایرانی چیست؟

شاخص گلیسمی نشان می‌دهد چقدر سریع یک غذا قند خون را بالا می‌برد:

  • برنج سفید ایرانی: ۷۲-۸۹ (بالا)
  • برنج قهوه‌ای: ۵۰-۵۵ (متوسط)
  • برنج بلغور شده: ۴۵-۵۰ (پایین)

برای دیابتی‌ها: برنج با شاخص گلیسمی پایین‌تر (برنج قهوه‌ای یا برنج بلغور) گزینه بهتری است.

شاخص گلیسمی (GI) و بار گلیسمی (GL) انواع برنج

نوع برنجشاخص گلیسمی (GI)بار گلیسمی در ۱۵۰ گرم (GL)طبقه‌بندیمناسب برای
برنج سفید کامفیروزی۷۲-۸۹۳۳بالاافراد سالم و ورزشکاران
برنج سفید هاشمی۷۰-۸۵۳۱بالاافراد سالم
برنج قهوه‌ای۵۰-۵۵۱۸متوسطهمه افراد
برنج بلغور شده۴۵-۵۰۱۵پاییندیابتی‌ها و رژیمی‌ها
برنج بازمانی (Basmati)۵۸-۶۵۲۲متوسطدیابتی‌ها
برنج سرد شده۵۰-۶۰۱۹متوسطرژیم کاهش وزن

توضیح:

  • GI بالا: بیش از ۷۰
  • GI متوسط: ۵۶-۶۹
  • GI پایین: کمتر از ۵۵

کالری برنج در اندازه‌های مختلف

درک میزان کالری در اندازه‌های معمول مهم است:

برنج خام:

  • ۱ پیمانه (۲۰۰ گرم): ۷۳۰ کیلوکالری
  • ۱ استکان چای‌خوری (۵۰ گرم): ۱۸۲ کیلوکالری

برنج پخته شده:

  • ۱ پیمانه (۱۵۸ گرم): ۲۰۵ کیلوکالری
  • ۱ کاسه متوسط (۱۵۰ گرم): ۱۹۵ کیلوکالری
  • ۱ قاشق غذاخوری (۲۰ گرم): ۲۶ کیلوکالری

نکته: برنج هنگام پخت حدود ۳ برابر وزنش آب جذب می‌کند، بنابراین کالری آن در واحد وزن کاهش می‌یابد.

راهنمای کالری برنج در اندازه‌های مختلف

نوع و مقداروزنکالریکربوهیدراتپروتئین
برنج خام – ۱ پیمانه۲۰۰ گرم۷۳۰ کیلوکالری۱۶۰ گرم۱۳.۴ گرم
برنج خام – ۱ استکان۵۰ گرم۱۸۲ کیلوکالری۴۰ گرم۳.۳ گرم
برنج پخته – ۱ پیمانه۱۵۸ گرم۲۰۵ کیلوکالری۴۴.۲ گرم۴.۲ گرم
برنج پخته – ۱ کاسه متوسط۱۵۰ گرم۱۹۵ کیلوکالری۴۲ گرم۴ گرم
برنج پخته – ۱ کاسه کوچک۱۰۰ گرم۱۳۰ کیلوکالری۲۸ گرم۲.۷ گرم
برنج پخته – ۱ قاشق غذاخوری۲۰ گرم۲۶ کیلوکالری۵.۶ گرم۰.۵ گرم
چلو رستورانی۲۵۰ گرم۳۲۵ کیلوکالری۷۰ گرم۶.۷ گرم

برنج و رژیم غذایی روزانه

چقدر برنج در روز بخوریم؟ بر اساس توصیه‌های تغذیه‌ای:

  • فرد نشسته: ۲-۳ واحد غلات (۱۵۰-۲۰۰ گرم برنج پخته)
  • فرد فعال: ۴-۶ واحد غلات (۳۰۰-۴۰۰ گرم برنج پخته)
  • ورزشکاران: ۶-۸ واحد غلات (۴۰۰-۶۰۰ گرم برنج پخته)
برنج کامفیروزی

راهنمای مصرف برنج بر اساس سن و فعالیت

گروه سنی / فعالیتمقدار توصیه شده در روزتعداد وعدهوزن هر وعده
کودکان ۱-۳ سال۵۰-۷۵ گرم پخته۱-۲ وعده۵۰ گرم
کودکان ۴-۸ سال۱۰۰-۱۵۰ گرم پخته۲ وعده۷۵ گرم
نوجوانان۱۵۰-۲۵۰ گرم پخته۲-۳ وعده۱۰۰ گرم
بزرگسالان کم‌تحرک۱۵۰-۲۰۰ گرم پخته۲-۳ وعده۱۰۰ گرم
بزرگسالان فعال۲۵۰-۴۰۰ گرم پخته۳-۴ وعده۱۲۵ گرم
ورزشکاران۴۰۰-۶۰۰ گرم پخته۴-۶ وعده۱۵۰ گرم
افراد دیابتی۱۰۰-۱۵۰ گرم پخته۲ وعده۷۵ گرم
رژیم کاهش وزن۱۰۰-۱۵۰ گرم پخته۱-۲ وعده۷۵ گرم

خواص و مزایای تغذیه‌ای برنج ایرانی

۱. منبع انرژی سریع

کربوهیدرات‌های برنج به سرعت به گلوکز تبدیل می‌شوند و انرژی فوری در اختیار بدن قرار می‌دهند.

۲. بدون گلوتن

برنج به صورت طبیعی فاقد گلوتن است و برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک ایمن است.

۳. سهل‌الهضم

برنج سفید به راحتی هضم می‌شود و برای افراد با مشکلات گوارشی مناسب است.

۴. حاوی آرسنیک مقاوم

نوع خاصی از نشاسته در برنج که در روده کلفت تخمیر می‌شود و برای سلامت روده مفید است.

۵. منبع پروتئین گیاهی

اگرچه پروتئین برنج کامل نیست، اما با ترکیب با حبوبات (مثل عدس) پروتئین کاملی ایجاد می‌شود.

مقایسه برنج با سایر منابع کربوهیدرات (در ۱۰۰ گرم پخته)

منبع کربوهیدراتکالریکربوهیدراتپروتئینفیبرشاخص گلیسمی
برنج سفید۱۳۰۲۸ گرم۲.۷ گرم۰.۴ گرمبالا (۷۲-۸۹)
برنج قهوه‌ای۱۱۲۲۳.۵ گرم۲.۶ گرم۱.۸ گرممتوسط (۵۰-۵۵)
بلغور۸۳۱۸.۶ گرم۳.۱ گرم۴.۵ گرمپایین (۴۶)
کینوآ۱۲۰۲۱.۳ گرم۴.۴ گرم۲.۸ گرممتوسط (۵۳)
سیب‌زمینی۸۷۲۰.۱ گرم۱.۹ گرم۲.۲ گرمبالا (۷۸)
ماکارونی کامل۱۳۱۲۶.۵ گرم۵.۳ گرم۳.۲ گرمپایین (۴۲)
نان سنگک۲۷۵۵۵ گرم۹ گرم۳ گرممتوسط (۶۵)
نان لواش۲۶۰۵۱ گرم۸.۵ گرم۲ گرمبالا (۷۵)

معایب و نکات احتیاطی

۱. شاخص گلیسمی بالا

برنج سفید می‌تواند قند خون را سریع بالا ببرد، بنابراین دیابتی‌ها باید مصرف آن را محدود کنند.

۲. فیبر کم

برنج سفید فیبر کمی دارد که ممکن است منجر به یبوست شود.

۳. آرسنیک

برنج می‌تواند آرسنیک جذب کند. برای کاهش آن:

  • برنج را قبل از پخت بشویید
  • با آب زیاد بپزید و اضافی آن را بریزید
  • برنج ارگانیک با منشأ معتبر بخرید

ترکیب برنج با سایر مواد غذایی و ارزش تغذیه‌ای

ترکیب غذاییکالری کلپروتئینفیبرمزایا
برنج + عدس (عدس‌پلو)۲۸۰۱۲ گرم۷ گرمپروتئین کامل
برنج + مرغ۳۵۰۲۵ گرم۱ گرمپروتئین بالا
برنج + سبزیجات۱۸۰۴ گرم۵ گرمفیبر و ویتامین
برنج + ماهی۳۲۰۲۲ گرم۱ گرمامگا ۳
برنج + لوبیا (لوبیاپلو)۲۶۵۱۰ گرم۶ گرمپروتئین گیاهی
برنج + زعفران۱۳۵۲.۸ گرم۰.۵ گرمآنتی‌اکسیدان
ته چین مرغ با برنج کامفیروزی

بهترین روش پخت برای حفظ ارزش غذایی

روش کته‌ای: این روش باعث حفظ بیشتر ویتامین‌ها می‌شود زیرا آب اضافی دور ریخته نمی‌شود.

نکات مهم:

  • برنج را فقط ۲-۳ بار بشویید (شستشوی زیاد ویتامین‌ها را از بین می‌برد)
  • از پخت با بخار استفاده کنید
  • از روغن کمتری استفاده کنید

تغییرات ارزش غذایی برنج در روش‌های مختلف پخت

روش پختحفظ ویتامین‌هاحفظ مواد معدنیکالری (۱۰۰ گرم)شاخص گلیسمی
کته (دم‌پخت)۸۰-۹۰٪۹۰-۹۵٪۱۳۰۷۲-۸۹
آبکش۴۰-۵۰٪۵۰-۶۰٪۱۲۵۷۰-۸۵
پلو با دمکش۷۰-۸۰٪۸۰-۸۵٪۱۳۵۷۵-۹۲
برنج بخارپز۹۰-۹۵٪۹۵-۱۰۰٪۱۲۸۶۸-۷۵
برنج سرد شده۸۰-۹۰٪۹۰-۹۵٪۱۱۰۵۰-۶۰
برنج مایکروویو۶۰-۷۰٪۷۵-۸۰٪۱۳۰۷۲-۸۹

نکته: برنج سرد شده به دلیل تشکیل نشاسته مقاوم، کالری قابل جذب کمتری دارد.

برنج مناسب برای رژیم‌های مختلف

1.رژیم کاهش وزن

  • برنج قهوه‌ای یا بلغور شده
  • کنترل پورشن (حداکثر ۱۵۰ گرم در وعده)
  • ترکیب با سبزیجات

2.رژیم عضله‌سازی

  • برنج سفید (انرژی سریع)
  • پورشن بزرگ‌تر (۲۰۰-۳۰۰ گرم)
  • ترکیب با پروتئین

3.رژیم دیابتی

  • برنج قهوه‌ای یا کامل
  • پورشن کوچک (۱۰۰-۱۲۵ گرم)
  • ترکیب با فیبر و پروتئین

برنج برای شرایط خاص سلامتی

وضعیت سلامتینوع برنج پیشنهادیمقدار روزانهنکات خاص
دیابت نوع ۲برنج قهوه‌ای یا بلغور۱۰۰-۱۲۵ گرمبا سبزیجات و پروتئین
کاهش وزنبرنج قهوه‌ای۱۰۰-۱۵۰ گرمحداکثر ۲ وعده
بیماری سلیاکهمه انواع برنجطبق نیازبدون گلوتن
یبوستبرنج قهوه‌ای۱۵۰-۲۰۰ گرمفیبر بالا
اسهالبرنج سفید آبکش۲۰۰-۳۰۰ گرمسهل‌الهضم
ورزشکارانبرنج سفید۴۰۰-۶۰۰ گرمانرژی سریع
بارداریبرنج قهوه‌ای تقویت شده۲۰۰-۳۰۰ گرمفولات بیشتر
کودکان زیر ۱ سالبرنج سفید له شده۵۰-۱۰۰ گرمسهل‌الهضم
سالمندانبرنج سفید نرم۱۵۰-۲۰۰ گرمراحت‌تر جویده می‌شود

مقایسه برنج با سایر غلات

غلاتکالری (در ۱۰۰ گرم)پروتئینفیبرGI
برنج سفید۱۳۰۲.۷ گرم۰.۴ گرمبالا
برنج قهوه‌ای۱۱۲۲.۶ گرم۱.۸ گرممتوسط
بلغور۸۳۳.۱ گرم۴.۵ گرمپایین
کینوآ۱۲۰۴.۴ گرم۲.۸ گرممتوسط
انتخاب برنج مناسب برای چلو خورشت قیمه

سوالات متداول

۱. آیا برنج چاق‌کننده است؟ خود برنج چاق‌کننده نیست، اما مصرف بیش از حد کربوهیدرات می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. کلید موفقیت در کنترل پورشن است.

۲. برنج سرد شده کالری کمتری دارد؟ بله! وقتی برنج سرد می‌شود، نشاسته مقاوم در آن افزایش می‌یابد که کالری قابل جذب را تا ۱۵٪ کاهش می‌دهد.

۳. چند وقت یکبار می‌توان برنج خورد؟ می‌توانید روزانه برنج بخورید، اما بهتر است ۳۰-۴۰٪ کربوهیدرات روزانه‌تان از برنج باشد و بقیه را از غلات کامل دیگر دریافت کنید.

۴. برنج کدام ویتامین را دارد؟ برنج عمدتاً حاوی ویتامین‌های گروه B (تیامین، نیاسین، B6) است. همچنین برنج تقویت شده ممکن است آهن و فولات اضافه شده داشته باشد.

۵. چرا برنج قهوه‌ای بهتر از سفید است؟ برنج قهوه‌ای دارای فیبر بیشتر، ویتامین‌های بیشتر، مواد معدنی بیشتر و شاخص گلیسمی پایین‌تر است.

۶. برنج برای کودکان مناسب است؟ بله، برنج از ۶ ماهگی مناسب است. بهتر است با برنج سفید شروع کنید و بعد از ۱ سالگی برنج قهوه‌ای اضافه کنید.

۷. آیا برنج شب چاق می‌کند؟ زمان خوردن برنج تاثیر زیادی ندارد. مهم این است که کل کالری روزانه‌تان را کنترل کنید.

نتیجه‌گیری

برنج ایرانی یک غذای مغذی و پرانرژی است که منبع خوبی از کربوهیدرات، ویتامین‌های B و مواد معدنی محسوب می‌شود. برای بهره‌مندی بهینه از ارزش غذایی برنج:

  • برنج قهوه‌ای را به رژیم غذایی خود اضافه کنید
  • پورشن مناسب مصرف کنید (۱۵۰-۲۰۰ گرم)
  • برنج را با پروتئین و سبزیجات ترکیب کنید
  • از برنج ایرانی با کیفیت و منشأ معتبر استفاده کنید

برای خرید برنج کامفیروزی درجه یک با بهترین کیفیت و قیمت مناسب، به فروشگاه برنج ایرانی مراجعه کنید.

هیچ داده ای یافت نشد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *